Politieke macht en wiskunde: de methode D’Hondt versus Imperiali

Politieke macht is deels een kwestie van wiskunde.

Het aantal gemeenteraadsleden varieert naargelang de bevolkingsomvang, van 7 leden voor kleine gemeenten zoals Herstappe tot 55 voor Antwerpen. Gemeenteraden hebben altijd een oneven aantal leden, wat helpt bij stemmingen.

In 1882 ontwierp Victor D'Hondt, een Gents jurist, een wereldwijd bekend verdeelsysteem: de D'Hondt-methode. Dit systeem wordt geprezen om zijn eenvoud en eerlijke zetelverdelingen en wordt wereldwijd gebruikt om verkiezingsuitslagen om te zetten in zetels, behalve in de Belgische gemeenteraadsverkiezingen. Daar wordt sinds 1921 de methode-Imperiali gehanteerd, die grotere partijen bevoordeelt.

Historisch gezien werd Imperiali ingevoerd om werkbare coalities te vormen in de vele kleine gemeenten die België destijds kende. Dit systeem bevoordeelt grotere partijen, waardoor het verkiezingsresultaten vertekent en blokvorming aanmoedigt. Het is dus geen evenredig systeem, in tegenstelling tot de D'Hondt-methode.

Laten we even terugblikken op de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Wat als de zetels zouden verdeeld geweest zijn via de methode D'Hondt. Mijn goede vriend, Filip Moons, Universitair docent aan de Universiteit Utrecht, berekende het.

		Merchtem: 25 zetels te verdelen
lijst	stemmen	zetels bij Imperiali	zetels D'Hondt
PRO MERCHTEM	2763	7	6
N-VA	1647	3	3
CD&V-PLUS	1756	4	4
LIJST1785	4143	10	10
Groen	1006	1	2

De Belg D’Hondt speelde een belangrijke rol in de geschiedenis.

In 1900 werd zijn systeem voor het eerst gebruikt bij Belgische parlementsverkiezingen, wat de eerste verkiezingen met evenredige vertegenwoordiging in Europa waren.

Later volgden landen van Argentinië tot Turkije. De D'Hondt-methode is vandaag de dag nog steeds wereldwijd het meest gebruikte systeem voor zetelverdelingen.

De methode Imperiali is geen evenredig kiessysteem: omdat ze grotere partijen disproportioneel bevoordeelt. Dit moedigt politieke blokvorming aan,  bijvoorbeeld verschillende partijen die samen als kartel opkomen.

In onze gemeente dingen er 6 (eentje meer dan vorige verkiezingen) lijsten/partijen mee voor de 25 te verdelen zetels. Hier kan je ze terugvinden: LV2024 (vlaanderenkiest.be)

Hoewel de impact bij de vorige verkiezingen in Merchtem niet gigantisch bleek, pleit ik ervoor om de D'Hondt-methode opnieuw toe te passen. Het is al te gek dat we de democratie destijds uitgevonden hebben en ze nu zelf niet meer toepassen in de lokale verkiezingen.

Het kiessysteem mag de keuze van de burger niet beïnvloeden, de boodschap van de bevolking moet zo eerlijk mogelijk vertaald worden in zetels.

Julie